Δημογραφική Γήρανση: Νέα Δεδομένα και Προκλήσεις

Τα χαμηλά ποσοστά γεννήσεων και το υψηλότερο προσδόκιμο ζωής που μετασχηματίζουν την ηλικιακή πυραμίδα σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και ο αντίκτυπος αυτής της δημογραφικής μεταβολής, βρέθηκαν στο επίκεντρο των Διαλόγων του ΙΣΝ που πραγματοποιήθηκαν την Τετάρτη 26 Φεβρουαρίου στο The HUB Events.

Λιγότεροι νέοι σημαίνει μικρότερος ενεργός πληθυσμός και άρα λιγότερες δυνατότητες για ανάπτυξη. Υπάρχουν λύσεις; Μπορούμε να στοχεύσουμε σε περισσότερες γεννήσεις; Είναι η μετανάστευση μια αποτελεσματική λύση; Μέσα από έναν ανοιχτό διάλογο με παρουσιάσεις, ερωτήματα και τοποθετήσεις για τη μετάβαση προς έναν κατά πολύ γηραιότερο πληθυσμό, κοινό και ομιλητές συζήτησαν για τη δημογραφική γήρανση και τον αντίκτυπό της στην Ελλάδα που αναμένεται να είναι μείζονος σημασίας τις προσεχείς δεκαετίες.

Η Αλεξάνδρα Τραγάκη, Καθηγήτρια Οικονομικής Δημογραφίας στο Τμήμα Γεωγραφίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, ανέφερε μεταξύ άλλων πως «Το δημογραφικό πρόβλημα δεν προέκυψε σήμερα, καθώς το θέμα αυτό διαρκεί εδώ και 40 χρόνια. Σήμερα έχουμε ευαισθητοποιηθεί περισσότερο, διότι σήμερα βλέπουμε τις συνέπειες που έχει επιφέρει το συγκεκριμένο θέμα, όπου οι μειωμένες γεννήσεις έχουν μειωθεί σε τέτοιο βαθμό που δεν επαρκούν για να αναπληρώσουν τους θανάτους. Κι ενώ η θνησιμότητα πέφτει, και το προσδόκιμο ζωής ανεβαίνει, το να έχει συσσωρευτεί τόσο μεγάλος αριθμός ηλικιωμένων ανθρώπων στις υψηλές ηλικίες αυξάνει τον αριθμό των θανάτων παραπάνω από τον αριθμό των γεννήσεων, κι έτσι προκύπτει το ελλειμματικό φυσικό ισοζύγιο».

«Το δημογραφικό αποτελεί ένα πρόβλημα που μας απασχολεί όλους» τόνισε ο Παναγιώτης Δημόπουλος, Νοσηλευτής ΠΕ, υπογραμμίζοντας πως «η νέα γενιά πρέπει να κινητοποιηθεί. Έχουμε τα νούμερα από τις έρευνες, έχουμε τις δράσεις, επομένως, αυτό που μένει είναι μια διαγενεακή σύμπνοια και επικοινωνία και το αποτέλεσμα που θέλουμε θα έρθει».

Η Δρ. Μυρτώ-Μαρία Ράγγα, Διευθύνουσα Σύμβουλος του «50και Ελλάς» και Ψυχογεροντολόγος ανέφερε «Είναι γεγονός ότι εάν σήμερα διπλασιαστούν οι γεννήσεις, το δημογραφικό πρόβλημα δεν θα λυθεί. Εάν σήμερα έρθει κύμα μετανάστευσης, το οποίο θα στηρίξει την απασχόληση και τα ταμεία μας, πάλι δεν υπάρχει η δυνατότητα να λυθεί το πρόβλημα, μόνο με αυτόν τον τρόπο. Πρέπει να έχουμε υπόψιν μας ότι de facto είμαστε μια κοινωνία που γηράσκει, de facto πάντα θα υπάρχουν ανάγκες. Και σε αυτές τις ανάγκες θα πρέπει να ανταποκριθούμε σε αυτόν τον γερασμένο πληθυσμό είτε αυτές αφορούν στο κομμάτι της υγείας, είτε στο κομμάτι της φροντίδας, είτε στο κομμάτι της ενεργούς συμμετοχής αυτών των ανθρώπων για να προσφέρουν, όχι μόνο μέσα από την απασχόληση, αλλά και μέσα από τον εθελοντισμό και την κοινωνική τους δράση».

Διαφορετικές ωστόσο ήταν οι τοποθετήσεις που έγιναν σχετικά με τις μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές που αποτελούν μια σημαντική διάσταση των πληθυσμιακών αλλαγών. Συγκεκριμένα η Ελλάδα, βιώνει ένα φαινόμενο διπλής πληθυσμιακής μετακίνησης: ένα τμήμα μεταναστεύει σε άλλες χώρες εξαιτίας της κρίσης ενώ παράλληλα δέχεται ένα άλλο τμήμα από μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές. Στις επιπτώσεις του προβλήματος στον ενεργό πληθυσμό των χωρών αναφέρθηκε η Δρ. Βενετία Κουσία, Γενική Διευθύντρια και Σύμβουλος ΔΣ στο Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας αναφέροντας πως «γνωρίζουμε εδώ και αρκετά χρόνια ότι η Ευρώπη με την φθίνουσα πορεία που έχει, δεν μπορεί να αυξήσει την παραγωγή και την παραγωγικότητά της, διότι έχει όλο και λιγότερους νέους. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι που είναι πρόσφυγες και έρχονται ατάκτως στην Ευρώπη, είναι ικανοί να αντικαταστήσουν τον ενεργό πληθυσμό που λείπει. Η κινητικότητα, απεναντίας, που είναι ένας όρος που τα τελευταία χρόνια επικρατεί στις καλές οικονομίες, είναι η λύση. Δηλαδή, οι άνθρωποι που γεννιούνται σε άλλες χώρες πρέπει να έχουν την επιλογή, την μόρφωση και την πρόσβαση, και όχι να έρθουν κυνηγημένοι, χωρίς να είναι ικανοί να εργαστούν στις ευρωπαϊκές δομές».

«Αντικειμενικά αύξηση του πληθυσμού δεν μπορούμε να έχουμε, παρά μόνο με μετανάστευση», δήλωσε η Αλεξάνδρα Τραγάκη συμπληρώνοντας ωστόσο πως «το δημογραφικό δεν μπορεί να είναι το άλλοθι για τη μεταναστευτική πολιτική».

Τέλος, αναφερόμενος στο κατά πόσο η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει τη δημογραφική μεταβολή, ο Ιωάννης Υφαντόπουλος, Καθηγητής και Διευθυντής του μεταπτυχιάκου προγράμματος ΜΒΑ στη Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ανέφερε:«Το σημαντικότερο μήνυμα που μας έχουν δώσει οι δημογραφικές μελέτες για την κρίση είναι ότι 3,4 χρόνια υγειούς επιβίωσης χάθηκαν κατά την διάρκειά της, ενώ έχουν ανακύψει και δυο βασικά προβλήματα. Το πρώτο σχετίζεται με την βρεφική θνησιμότητα, η οποία αυξάνει και αντικατοπτρίζει το κοινωνικό περιβάλλον, την κοινωνία, την εκπαίδευση και τα θεμέλια του κράτους. Το δεύτερο πρόβλημα αφορά την ποιότητα ζωής των Ελλήνων, καθώς μέσα στην κρίση χάθηκαν 12 βαθμίδες στο υγειονόμετρο, ενώ το πιο ενδιαφέρον είναι οι ανισότητες που υπάρχουν στην κοινωνία. Επομένως, είναι γεγονός ότι η κρίση προκάλεσε και δημογραφικά κοινωνικά προβλήματα».